psychologie, mens en massa, crisis, tijdgeest, mesmerisme, leiderschap, Freud, film, roken, macht, crisismanagement, wat is 'modern', dr Johnson, immigratie, groupthink, PDG, mens en milieu, criminaliteit, rellen, liefde, organisaties, paniek, utopieen  probleemgezinnen, kuddeinstinct, creativiteit, charisma, evacuaties, architectuur, groentijd, wijn, crowd control, emoties, images, multiculturaliteit, avontuur, Spinoza, reclame, humor, hulpverlening, kunst, observatie, brandpreventie, societeiten, rampen, koken, homo ludens, mannenclubs, sociale wetenschappen, bindingsangst, Immanuel Kant, verslaving, literatuur, dromen, media,  maatschappijvormen, identiteit, filosofie, hooliganisme, speltheorie, situatiewaarneming, ethologie

Enkele voorbeelden van lezingen over de samenleving

Utopie en werkelijkheid

Er zijn twee manieren van denken, die in feite niet zonder elkaar kunnen, denken over hoe de dingen zijn en denken over hoe de dingen zouden moeten zijn. We noemen dat vaak Ideaal tegenover Werkelijkheid. Sommige mensen trachten zich alleen maar bezig te houden met hoe het is, met een analyse van de werkelijkheid, wetenschappers vormen hier een goed voorbeeld van. Anderen hebben meer een Hegeliaanse houding van : "Des te erger voor de feiten". Zulke mensen hebben vaak een ideaal, ze willen iets te weeg brengen in de wereld. De zuiverste vertegenwoordigers van dit soort vinden we onder de utopisten, mensen als Moore, Campanella, Fourier, en in zekere zin ook Verne. In deze lezing worden utopieën besproken en gecontrasteerd met bekende feiten en wetmatigheden over de mens.

Effecten van immigratie

Sinds de mens zich even makkelijk over de aardbol verplaatst als hij dat eertijds over zijn gewest deed, is er een forse vermenging van culturen opgetreden. Natuurlijk is dat altijd wel gebeurd, maar nog nooit op zo'n grote schaal als nu. Dat heeft natuurlijk ook grote gevolgen op allerlei terreinen. Wat gebeurt er met de verschillende culturen op deze wereld, worden ze een soort eenheidspap van Coca Cola en McDomalds, of kan er iets moois uit ontstaan? Leidt het tot meer of minder conflict tussen mensen? Past men zich er snel aan aan, of duurt het vele generaties voor een goede aanpassing is verkregen? En hoe zou zo'n goede aanpassing er eigenlijk uit moeten zien? Dit soort vragen, en nog veel meer, komt in de lezing aan de orde.

Roken en andere gevaarlijke hobbies

Het idee dat de mensen van vroeger helden waren, en de moderne mens een soort benauwde bangerik is al oud. Maar tegenwoordig zijn er wel erg veel dingen waar we bang voor zijn. Ziekte als SARS, Ebola, HIV, of de vogelgriep, rampen als globale opwarming, stijging van de zeespiegel, tsunamis of de processierups, bedreigingen als spaanplaatgas, straling door kerncentrales of GSM antennes, criminaliteit en asbest, al deze zaken worden achtereenvolgens als ernstige bedreigingen gezien. De mens is kennelijk geen grote held meer, heden ten dage. We zien dat goed geïllustreerd aan de geschiedenis van het roken, maar ook op allerlei andere terreinen wil de overheid ons overhalen, of zelfs dwingen tot veilig gedrag. Hoe zitten dergelijke processen in elkaar en welke gevolgen hebben ze voor de mens. Ziedaar het onderwerp van deze lezing.

Hypes, hoe ze ontstaan en hoe er op gereageerd wordt

Het woord hype is een Amerikaanse uitvinding en betekende oorspronkelijk: Blatant and sensational promotion. Langzaamaan is het veranderd tot een naam voor een soort toestand van massahysterie. Velen hebben als ideaal nog eens een hype te veroorzaken, je kunt er immers goed geld mee verdienen. Interessant is dus de vraag of je zoiets bewust kunt produceren. Anderen vinden de haast continue toestand van opwinding die de media trachten te creëren overdreven, vermoeiend, of zelfs onsmakelijk. Zo heeft ieder wel een uitgesproken mening over het onderwerp. Een analyse van en nadere bezinning op wat hypes nu eigenlijk zijn kan voor alle betrokkenen verhelderend werken. Zo'n analyse wordt in deze lezing gegeven.

 

 

[van de Sande in lezingen] [interessante links][CV] [essays] [PPT's]

Laatst bijgewerkt: 17 September 2013